به گزارش مشرق، دور چهارم گفت وگوهای آستانه در قزاقستان، با ابتکار عمل روسیه، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه، به جریان افتاد. برخی کارشناسان معتقدند که هر سه دور پیشین مذاکرات آستانه، کاملابی فایده و بی نتیجه بوده است. اما چنین نگرش بدبینانه ای، برخی از واقعیت های عینی صحنه را نادیده می گیرد. واقعیاتی نظیر طرح و به اجرا درآمدن این ایده که ابتکار دیپلماسی منطقه ای، با وجود تمام تفاوت دیدگاه ها و اختلاف منافع و گرد هم آوردن دیپلمات هایی از ایران، روسیه و ترکیه دور یک میز و همچنین کشاندن نمایندگان دولت سوریه و مخالفان سوری به این مذاکرات و به موازات این ها، تلاش برای حفظ آتش بس، همگی ارزشمند است و اگر چه این مذاکرات در حوزه عملی ، اثر حیاتی و تعیین کننده نگذاشته است، اما در بدبینانه ترین شرایط ممکن، باز هم با روشن نگه داشتن چراغ گفت وگو و مذاکره، این حقیقت را به نمایش گذاشته که کشورهای منطقه نیز می توانند خارج از چارچوب هایی همچون سازمان ملل، ژنو و همچنین گفت وگوهای موسوم به دوستان سوریه در لندن و دوحه، در یک کشور بی طرف گرد هم بیایند. حال ببینیم که پیش از برگزاری این دور از مذاکرات آستانه، هر کدام از طرف های درگیر یا مرتبط با پرونده سوریه، در چه حال و هوایی، به آستانه هیئت فرستاده اند.
ایران: پس از مدت ها انتظار، بالاخره چند ماه پس از پایان ماموریت محمد رئوف شیبانی، سفیر ایران در سوریه، جواد ترک آبادی به عنوان سفیر جدید، استوارنامه اش را تسلیم بشار اسد کرد تا این تصور ایجاد نشود که تعیین و نصب سفیر در چنین حوزه حساسی به مقطع پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری موکول شده است. اگر چه تا همین جا هم، معرفی سفیر با تاخیر چند ماهه، محل انتقاد است اما به هر حال، این اقدام مثبت، نشان داد که ایران قصد دارد با اعتبار و هیمنه ای چشمگیرتر از قبل وارد آستانه شود. همچنین پیش از آستانه 4، سپهبد علی عبدا... ایوب وزیر دفاع سوریه در سفر به تهران با همتای ایرانی اش سردار دهقان دیدار کرد و این دیدار نشان داد که ایران در بُعد دفاعی و نظامی، همچنان حامی دولت سوریه است و ابایی از طرح این موضوع ندارد. روسیه: دو روز پیش سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه و رکس تیلرسون همتای آمریکایی وی در گفت وگویی تلفنی درباره نشست آستانه و بحران سوریه رایزنی کردند و یک روز پس از آن، پوتین و ترامپ نیز تلفنی درباره سوریه صحبت کردند. بعید نیست این گفت وگو که یکی از دستاوردهای آن، اعزام نماینده ای از سوی آمریکا به آستانه بوده، به دیدار ترامپ و پوتین در نشست جی20 نیز منجر شود.
آمریکا: در ادوار پیشین مذاکرات آستانه، آمریکا به حضور سفیر خود در قزاقستان در این نشست اکتفا می کرد اما این بار، استوارت جونز، معاون وزیر خارجه در گفت وگوها حاضر شده است. این نشان می دهد که تیم ترامپ، رفته رفته مسئله سوریه را جدی تر گرفته و می خواهد وارد گود شود. آمریکا پس از حمله موشکی به پایگاه هوایی شعیرات سوریه، واکنش منفی چندان سفت و سختی از کشورهای جهان و نهادهای بین المللی دریافت نکرد ولی در عین حال، به خاطر هماهنگی و انسجامی که بین چین و روسیه وجود دارد، نتوانست در شورای امنیت سازمان ملل، حرف خود رابر کرسی بنشاند. البته ذکر این نکته نیز مهم است که حضور نظامیان آمریکایی در بخش مهمی از مناطق کردنشین شمال سوریه و حمایت ضمنی آن ها از مدافعان کُرد در برابر تهدیدات هوایی و زمینی ترکیه، از اقدامات مهم و اثرگذار چند روز اخیر بوده است.
ترکیه: یکی از موضع گیری ها و اظهارنظرهای شتاب زده مولود چاووش اوغلو، سخنان او پس از رویداد خان شیخون بود. او اعلام کرد که این واقعه نشان داد، هر گونه مذاکره با دولت سوریه، کاملا بیهوده و بی معنی است. اردوغان نیز پس از حمله موشکی آمریکا به الشعیرات سوریه، اعلام کرد که این حمله به موقع و لازم بوده، اما ناکافی است و باید تداوم داشته باشد. ترکیه در این مدت، علاوه بر بمباران مواضع کردهای وابسته به پ.ک.ک در شمال سوریه، بارها از آمریکا و روسیه گلایه کرده و از آن ها خواسته به این حمایت ها پایان دهند. اردوغان همچنین در سفر به هندوستان، مواضع پیشین خود درباره سوریه و بشار اسد را تکرار کرد و او را قاتل مردم کشورش خواند. او با این اظهارات نشان داد که ترکیه ذره ای از مواضع چند سال اخیر خود عدول نکرده و همچنان خواهان ساقط شدن نظام سیاسی سوریه است. همچنین اردوغان پیش از سفر به روسیه اعلام کرد که در سفر به روسیه از پوتین خواهد خواست تا از کردها حمایت نکند. اما مسکو نیز در یک اقدام زیرکانه، تنها دو روز پیش از سفر اردوغان، یگان های زرهی خود را با پرچم روسیه به اسکورت و همراهی یکی از کاروان های مسلح کردهای وابسته به پ.ک.ک در عفرین سوریه فرستاد تا نشان دهد که در این یک مورد خاص، روسیه نیز همچون آمریکا با ترکیه اختلاف نظر دارد.
سوریه: پیشروی ارتش سوریه در حمص و تسلط بر رشته کوه الشومریه و پیشروی در شمال حما و همچنین آزادی شهر طبقه به دست نیروهای ترکیبی کُرد و عرب (HSD) که میانه خوبی با دمشق دارند، از مهم ترین رویدادهای مرتبط با سوریه بوده است. از نظر مواضع سیاسی و تصمیم گیری های کلان نیز تغییر خاصی روی نداده و همچنان بشار الجعفری به عنوان نماینده دمشق در این دور از گفت وگوها حضور دارد.
معارضین: این بار نیز محمد علوش به عنوان رئیس هیئت مخالفین سوری به آستانه رفته و علاوه بر او طیف وسیعی از جریانات معارض دیگر نیز در آستانه حضور دارند.
با درنظرگرفتن این موضوع که هر کدام از طرف های مرتبط، با چه خواست و نیتی به آستانه رفته اند، پیش از هر چیز باید این واقعیت را بپذیریم که همواره در مذاکره، هدف اصلی، زمینه چینی برای رسیدن به راهکار ماندگار به منظور پایان دادن به تنش، بر اساس رویه امتیازگیری و امتیازدادن است. شاید این همان نقطه ای است که باید از سوی مدیران و هدایت کنندگان اصلی مذاکرات آستانه، بیش از پیش مورد توجه و بازنگری قرار بگیرد. به این معنی که اگر قرار باشد تمام تاب و توان و ظرفیت گفت وگوهای قزاقستان، تنها در حد حفظ آتش بس خلاصه شود و زمینه چینی های مقدماتی برای کسب یک نیمچه توافق اولیه، انجام نگیرد، چنین رفتاری به معنی آن است که کل طرف های درگیر، تسلیم این مفهوم ذهنی شوند که آستانه جدی نیست و همه چیز را باید در ژنو حل کرد. بنابراین نباید اجازه داد که چنین مفهوم و رفتاری، به حلقه گمشده تبدیل شود و باید تلاش کرد در جمع بندی گفت وگوها، مسیری را ترسیم کرد که بتوان آستانه را به شکل هوشمندانه به ژنو متصل کرد چرا که اگر آستانه جدی تلقی نشود، نخستین برنده بازی، در چنین موقعیتی، آمریکا خواهد بود. همان آمریکایی که به زعم او، قدرت سیاسی یگانه جهان است و همه چیز باید طبق میل او پیش برود.
منبع: خراسان
